Wat zijn de optimale gesprekscondities in de klas om kennis te ontwikkelen en taalvaardigheid te verbeteren? Onderzoekers van het Lectoraat Taalgebruik en Leren hebben samen met leerkrachten in 7 basisscholen in Friesland van 2012-2016 deze vraag bestudeerd. In het RAAK-PRO project ‘Samenwerken & Taalvaardigheid’ bestuderen zij hoe kinderen tijdens vormen van onderzoekend leren samenwerken samen overleggen, samen lezen, en samen schrijven.
Het onderzoek Samenwerken & Taalvaardigheid bestaat uit drie deelprojecten, die alle drie uit zullen monden in een dissertatie. Het eerste project wordt uitgevoerd door Frans Hiddink en richt zich op de manieren waarop jonge kinderen in de kleuterklas samen problemen oplossen en hoe dat probleembespreken verloopt als de leerkracht aansluit bij de kleine groepjes (2-4 kinderen) die samen werken. Veel internationaal onderzoek laat zien dat het oplossen van problemen tijdens samenwerken erg bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen in de breedte en vooral wanneer kinderen veel argumenten gebruiken. Dit laatste is vooral onderzocht bij oudere kinderen in de kleuterklas. Een belangrijk aandachtspunt in dit onderzoeksproject is daarom de manier waarop jonge kinderen argumenteren tijdens het samenwerken.
Het tweede project richt zich op de optimale condities van gezamenlijke schrijfactiviteiten van leerlingen voor hun kennisontwikkeling en voor de ontwikkeling van hun schrijfvaardigheid. De leerlingen uit de midden-en bovenbouw werken in tweetallen of kleine groepjes aan diverse schrijftaken in de context van onderzoekend leren, zoals logboekschrijven, interviewvragen formuleren, een brief schrijven of een PowerPointpresentatie maken. Onderzoeker Anke Herder analyseert de interactie van de kinderen tijdens het schrijven voor wat betreft het doen van voorstellen, het reflecteren op keuzes die de kinderen als schrijvers moeten maken, manieren waarop kinderen kennis met elkaar delen en vormen van gezamenlijke kennisconstructie.
Dialogisch lezen in de context van samen onderzoekend leren in de midden- en bovenbouw van het basisonderwijs is onderwerp van het derde promotieonderzoek. Maaike Pulles analyseert de interactie tussen kinderen die teksten (digitaal of op papier) gebruiken om gezamenlijk tot antwoorden op hun eigen onderzoeksvragen te komen. De belangrijkste vraag hierbij luidt: hoe komen kinderen in gesprekken rondom (informatieve) teksten gezamenlijk tot kennisconstructie? Het onderzoek laat zien hoe kinderen tijdens het dialogisch lezen gezamenlijk relevante informatie selecteren, hoe ze omgaan met begripsproblemen (onbekende woorden) die zich tijdens het lezen voordoen en hoe het bespreken van begrip van tekst kan leiden tot gezamenlijke kennisconstructie.
Interactie in de klas 